İbn Haldun Üniversitesi’nin kuruluşundan itibaren dünyanın dört bir yanından öğrencilerin katılımıyla düzenlediği Yaz Okulları, bu sene de kapsamı ve sunduğu imkânlar zenginleşerek devam edecek. Her sene düzenlenen Yaz Okulu Diller Programı’na ek olarak bu yıl Çevresel Tarih ve İslami İlimler yaz okulu programları da gerçekleştirilecek.
Tarih Bölümü öğretim üyemiz ve İbn Haldun Üniversitesi Yaz Okulları Koordinatörü Dr. M. Fatih Çalışır ile Üniversitemiz bünyesinde 2017ʼden bugüne düzenlenen yaz okulu faaliyetleri ve “Çevresel Tarih” temalı yaz okulunda ABDʼnin köklü eğitim kurumlarından Penn State Üniversitesi ile yapılan iş birliği üzerine bir röportaj gerçekleştirdik.
Hocam öncelikle yükseköğretimde farklı üniversitelerden öğrencilerin faydalanabildiği “yaz okulu” uygulamaları hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Bu programlar neden düzenleniyor ve bu programlarda öğrencilere ne tür imkânlar sağlanıyor?
Yaz okulu (Yükseköğretim mevzuatında geçtiği şekliyle "Yaz Dönemi") en geniş tanımıyla Güz ve Bahar dönemlerinde almaları gereken dersleri alamayan, derslerinde başarısız olan, erken mezun olmak için üstten ders almak isteyen ya da çift anadal veya yan dal (ÇAP/YAP) yapan öğrencilere yönelik hazırlanmış, kısaltılmış ve yoğunlaştırılmış bir eğitim programıdır. Güz ve Bahar dönemlerinde ders ve sınavlar 14 haftada tamamlanırken, Yaz dönemi 7 hafta sürmektedir. Her ne kadar hafta sayısı azalsa da yaz okulunda ders alan öğrenciler eğitim-öğretim açısından bir kayıp yaşamazlar; derslerini ve sınavlarını Güz ve Bahar dönemlerindeki müfredata uygun şekilde tamamlarlar.
Yaz okulunun öğrencilere sağladığı bir diğer avantaj, farklı üniversitelerden ders alabilmeleri ve bu dersleri kayıtlı oldukları üniversitelerde saydırabilmeleridir. Bu yönleriyle yaz okulu, öğrencilere zaman kazandıran, esnek ve akademik açıdan faydalı bir programdır.
Önceki yıllarda Tarih Bölümü’nün öncülüğünde düzenlenen yaz okulu programları hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Neler yapılmıştı? Öğrenciler hangi hocalardan ne gibi dersler aldılar?
Üniversitemizin eğitim-öğretime başladığı 2017 yılı yazında Tarih Bölümüʼnde görevli hocalarımız Faruk Yaslıçimen, M. Şakir Yılmaz ve bendeniz ile o dönemde Sosyoloji Bölümü kadromuzda yer alan Abdullah Saçmalıʼnın katkılarıyla bir "Osmanlı Türkçesi Yaz Okulu" düzenledik. Düzenlediğimiz bu ilk programın idari koordinatörlüğünü MEDİTʼten Ahmet Tarık Çaşkurlu üstlendi. Programda dördü Harvardʼdan olmak üzere Oxford, Georgetown, Brown, SUNY, CEU ve Moskova Devlet Üniversitesi gibi önde gelen eğitim kurumlarında eğitim gören 12 doktora öğrencisine Osmanlı Türkçesi dersleri verildi. Her açıdan öğretici ve keyifli bir programdı.
Açıkçası bu ilk deneyimimizin olumlu sonuçlanması bizi daha sonraki yıllarda açtığımız yaz okulu programları için motive etti. Açılan ders sayısını Diller Okulu Müdürümüz Furkan Alpatʼın katkılarıyla çoğalttık ve Tarih Bölümüʼnden hocaların verdiği Osmanlı Türkçesi derslerinin yanı sıra Modern Türkçe, Arapça ve Farsçaʼyı da Yaz Okulu Dil Dersleri havuzuna ekledik. “Başlangıç”, “Orta” ve “İleri” seviyelerde sunduğumuz söz konusu derslere bu güne kadar -özellikle yurtdışından- yüze yakın öğrenci katıldı. Dil programlarından birine “Başlangıç” seviyesi için kayıt yaptıran öğrencilerimizden bazıları daha sonraki yıllarda da programa katılarak “İleri” seviyeye kadar geldiler. Öğrencilerin gösterdiği bu teveccüh, programı hazırlarken ve yürütürken en önemli motivasyon kaynağımız oldu.
Üniversitemiz bünyesinde sürdürülen “yaz okulu” uygulamaları kapsamında, özellikle yurt dışındaki farklı okullardan gelip ülkemizi ve İstanbul’u daha yakından tanımak isteyen öğrenciler için ders dışı etkinlikler de yapılıyor mu? Örnek verir misiniz?
Evet, programın yurt dışı katılımcılar için belki de en cazip yönü İstanbulʼu görmeleri, şehirdeki ilmi ve kültürel muhitlere girip yeni arkadaşlar edinmeleri, arşiv ve kütüphanelerden istifade etmeleri ve uzman kişilerin verdiği ders ve seminerlere katılmalarıdır. Yaz okulu programlarını, düzenlediğimiz geziler, söyleşiler ve akademik sunumlarla zenginleştiriyoruz.
Bugüne dek programa katkı veren birçok hocamız oldu. Bunlar arasında Suraiya Faroqhi, Halil Berktay, Mehmet İpşirli, Feridun Emecen ve Abdülhamit Kırmızı ilk akla gelenlerdir. Kağıthaneʼdeki Osmanlı Arşivi, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Topkapı Sarayı Müzesi ve Suriçi İstanbul turu her yıl düzenlediğimiz mutat ders dışı etkinlikler arasında yer almaktadır.
Öğrencilerin yaz okuluyla ilgili tecrübeleri nasıl? Programdan memnun kaldılar mı?
Programın sürekliliğini sağlayan en büyük dayanak noktası katılımcıların memnuniyetidir diyebilirim. Belirttiğim üzere öğrencilerden bazıları -ki bunların sayısı oldukça fazla- programı iki, hatta üç yıl süreyle takip ettiler. Bir dil programını bitiren öğrencilerin başka bir dil programına kayıt olduklarına şahit olduk (örneğin geçen yıl Farsça derslerini takip eden bir öğrencimiz bu yıl Arapça için kayıt yaptırdı).
Program başlamadan önce her bir öğrenciyle tek tek görüşmeler yapıp beklentilerini öğrenmeye çalışıyor, müfredatımızda bu beklentilere cevap verecek şekilde değişiklikler/iyileştirmeler yapıyoruz. Yaz okulunun üçüncü haftasında yaptığımız anketlerle gidişatı takip ediyor ve gerektiği takdirde bazı müdahalelerde bulunuyoruz. Programın sonunda öğrencilerin düşünce ve eleştirilerini alıyor ve bunları -izinleri dâhilinde- internet sayfamızda paylaşıyoruz. Böylelikle programa başvurmayı düşünenler için bir referans kaynağı oluşturmuş oluyoruz (bkz. https://summer.ihu.edu.tr/testimonies/)
2022 yılı yaz dönemi itibarıyla Üniversitemizde “yaz okulu” yelpazesinin genişlediğini, farklı içerik ve kurgularda yaz okulu programlarının (Çevresel Tarih ve İslami İlimler gibi) düzenleneceğini görüyoruz. Kısaca bu programlar ve akademik kadroları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Haklısınız, bu yıl itibariyle yaz okullarını sadece bir dil programı olmaktan çıkaracak yeni bir adım atıyoruz. "Akademik Yaz Okulu" dediğimiz bir çerçevede Üniversitemiz fakülte ve bölümlerinin hazırladığı ve hazırlayacağı paket programları ilgililerin dikkatine sunmak ve dil programlarında yakaladığımız başarıyı bölümler bazında bir üst seviyeye taşımak istiyoruz. Bu yoldaki ilk adımı İHÜ Tarih Bölümü ve Penn State Üniversitesi Tarih Bölümü iş birliğiyle hazırladığımız Çevresel Tarih temalı yaz okulu oluşturacak. Halil Berktay (İHÜ), Lisa Brady (Boise State), Suraiya Faroqhi (İHÜ), Faisal Husain (Penn State), John R. McNeill (Georgetown), Julia Adeney Thomas (Notre Dame) gibi alanın önde gelen isimlerinin seminerler vereceği bu program, 13-24 Haziran tarihinde Süleymaniye Külliyesiʼnde gerçekleşecek.
Ayrıca, İslami İlimler Fakültemizce hazırlanan İslami İlimler Yaz Okulu (13 Haziran-8 Temmuz) gerek içeriği, gerekse ders verecek Hamzeh Al-Bakri, Abdurrahman Haraş, İbrahim Özdemir, Bilal Aybakan, Heytem Hazne, Abdülhamid Türkmani ve Muhammed Mücir Hatib gibi isimler açısından son derece önemli. Bu programların ayrıntılarına https://summer.ihu.edu.tr/ adresinden ulaşmanız mümkündür.
Sizin girişiminizle, Çevresel Tarih Yaz Okulu programı için Penn State Üniversitesi ile iş birliği yapıldı. Bu iş birliği hakkında neler söylemek istersiniz?
2017ʼden bu yana "Nasıl Bir Yaz Okulu?" sorusunun yanı sıra "Neden Bir Yaz Okulu?" sorusunu da aklımızda tutmaya ve bu soruya verilebilecek en iyi cevabı bulmaya çalıştık. Varabildiğimiz sonuç şu: Üniversitemizde düzenlenen ve düzenlenecek olan tüm yaz okulları esasında beş temel hedefe matufen inşa edilmeli. Bu hedefler 1) Uluslararasılaşma, 2) Tanınırlılık (marka değeri), 3) Akademik yetkinlik/mükemmellik, 4) Finansal kaynak yaratma, 5) Yeni proje ve iş birliği fırsatları oluşturmadır.
ABDʼnin saygın eğitim kurumlarından Penn State Üniversitesiʼnin Tarih Bölümü iş birliğiyle geliştirdiğimiz Çevresel Tarih temalı yaz okulunu, bu hedeflere ulaşma çabası çerçevesinde değerlendirmek gerekir. İsimlerini zikrettiğim araştırmacılar arasında Amerika Tarih Cemiyeti (American Historical Society)ʼnin 2019 yılında başkanlığını yapmış olan, Çevresel Tarih alanının kurucu isimlerinden John R. McNeillʼin davetimizi kabul edip bir hafta boyunca bizimle birlikte olacak olması çok önemli ve değerlidir. Tarihçilikte son dönemin gözde çalışma alanlarından biri olan Çevresel Tarih temalı bu yaz okuluna ilgili herkesi davet ediyoruz. Bu arada, program kontenjanımızın 20 kişiyle sınırlı olduğunu hatırlatmam gerekir.
Ülkemizin önde gelen çeşitli üniversiteleri de çeşitli alanlarda yoğunlaştırılmış yaz okulu programları açıyorlar. Üniversitemizin bu noktada sunduğu ayrıcalıklar neler?
Evet, ülkemizdeki çeşitli üniversiteler uzun bir süredir çeşitli adlarla yaz okulu programları düzenliyorlar. İbn Haldun Üniversitesi bu alanda iddialı bir yer edinme hedefine sahip. Yaz okuluna kayıt yaptıracak öğrenciler, kütüphane, yurtlar, spor merkezi, yemekhane başta olmak üzere üniversitemizin tüm imkânlarından yararlanabilecekleri gibi İHÜʼnün seçkin akademik kadrosunda yer alan hocalardan ders alma fırsatı da yakalayacaklar. İstanbul içinde gerçekleştireceğimiz geziler ve önde gelen uzmanlardan dinleyecekleri akademik sunumlar, katılımcıların bu tecrübeden azami şekilde istifade etmelerini sağlayacaktır.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
İHÜ Yaz Okulu bünyesinde sunulan programları herkese tavsiye eder, bu fırsatı verdiğiniz için sizlere teşekkür ederim.
Çevresel Tarih Yaz Okulu hakkında detaylı bilgi: https://hist.ihu.edu.tr/tr/intensive-summer-school-environment-and-society-in-turkish-and-global-contexts
İslami İlimler Yaz Okulu hakkında detaylı bilgi: https://iss.ihu.edu.tr/tr/2022-summer-school-program
