Cumhuriyet’in 100. yılı sebebiyle düzenlenen “100. Yılında Cumhuriyet Üzerine Düşünceler” isimli panel, 24 Ekim Salı günü Medya ve Etkinlik Merkezi Etkinlik Salonu’nda gerçekleştirildi. Panelde akademisyenlerimiz, bu yıl 29 Ekim’de 100. yılını idrak ettiğimiz Cumhuriyet kavramını uzmanlık alanları çerçevesinde farklı açılardan sundukları tebliğler ile ele aldılar. Etkinlikte, erken Cumhuriyet ve Kemalist dönemin Osmanlı dönemine kıyasla öne çıkan farklarına ve toplumun yaşadığı sosyopsikolojik değişimlere değinirken bu değişimlerin geçmişte ve günümüzdeki yansımaları da akademisyenlerimizin bakış açısı ile değerlendirildi.
Panelde selamlama konuşmalarını yapan Rektörümüz Prof. Atilla Arkan, günümüz Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı – Türk modernleşmesinin bir noktasını temsil ettiğini ve bu modernleşmenin bir Batı özentiliği bağlamında değil, var olan duruma intibak etme anlamında olduğunu ifade etti.
Prof. Arkan, Cumhuriyet’in 100 yılına bakıldığında Türkiye’nin I. ve II. Dünya Savaşı’nı yaşamış yahut dolaylı olarak etkilenmiş ülkeler arasında iyi bir konumda olduğuna değinirken, ülkemizin tıpkı 17. yüzyılda tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş sürecindeki gibi bir süreçte olduğunu ifade etti.
Yapay zekâ adaptasyonu, sürdürülebilir yapılar inşa etmek ve coğrafya temelli siyasal birlik oluşturmanın önemine değinerek değişimin hızını yönetmenin tıpkı 17. yüzyılda olduğu gibi günümüzde de toplumun üzerindeki bir sorumluluk olduğunu vurgulayan Arkan, konuşmasını öğrencilere olgun ve birleştiren bir kalp ile birikimli ve geniş bir zihne sahip olmanın en önemli iki haslet olduğunu hatırlatarak sonlandırdı.
Panelin moderatörlüğünü yapan ve “Devrimler ve Asimetriler” başlıklı bir tebliğ sunan Tarih Bölümü Başkanımız Prof. Halil Berktay, devrimlere dair değerlendirmelerin sabit kalmadığını ve ilerleyen on yıllar içinde zamanın şartları ve bakış açısına göre değiştiğini belirtti.
Prof. Berktay, “Kurtuluş Savaşı”nın geçici bir işgalden kurtuluş için değil, sömürgecilikten, manda ve himaye altında kalmaktan kurtuluş için yapıldığı ve “Kurtuluş Savaşı”nın da bu anlama geldiğini vurguladığı tebliğinde, tarihimizde oldukça mühim bir değişime sebep olan Tanzimat Fermanı gibi yeniliklerin de ancak bir sömürge devleti olmayışımız sayesinde mümkün olabildiğini ifade etti.
Panelde Prof. Berktay’ın ardından “Modern Türkiye Tarihini Yeniden Yazmak: Olaylar ve Hafızalar” isimli tebliğini sunan Sosyoloji Bölümü Başkanımız Prof. Ramazan Aras, Cumhuriyet’in ilk sabahında uyandığımız değişimlere yönelik adaptasyon sürecimize dair bir yüzleşmenin gerekliliğine değinerek, bu yüzleşme olmadığı takdirde o bocalamanın tekrarını yaşayacağımızı düşündüğünü ifade etti. Prof. Aras, tebliğinde tarih yazımının demokratik bir eyleme dönüşmesi gerekliliğinden de bahsederek konuşmasını sonlandırdı.
Panelde “Cumhuriyet Döneminde Roman ve İslami Mücadele” isimli tebliğini sunan Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü Öğretim Üyemiz Dr. Emine Hoşoğlu Doğan, Osmanlı’nın son dönemleri ile Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde yazılan edebi eserler arasındaki farklara dikkat çekerek, aydınlanmacı ve değişim yanlısı Cumhuriyet ruhunun erken dönem Cumhuriyet romanlarının baş karakterlerinin kimliklerine yansıyışına değindi. Dr. Doğan; bu değişimi Aka Gündüz’ün sonradan filmi de çekilmiş olan “Dikmen Yıldızı” romanı, Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece”si ve Hekimoğlu İsmail’in “Minyeli Abdullah”ı gibi romanlar üzerinden karşılaştırmalı bir şekilde incelediği tebliğinde Cumhuriyet’in edebiyatımızdaki yansımalarının detaylı bir değerlendirmesini yaptı.
“Cumhuriyet ve İslami Dergiler” başlıklı tebliğini sunan Medeniyetler İttifakı Enstitüsü Müdürü Doç. Vahdettin Işık da konuşmasında Osmanlı son dönem ve erken dönem Cumhuriyet arasındaki edebi farkların dergi kültürü üzerinden basına yansımasına değindi. Bir değişimin en bariz yansımasının isimlerden okunabileceğine değinen Doç. Işık, Osmanlı’nın son döneminde çıkan Sıratı Müstakim, Beyanül Hak ve İslam gibi dergilerin erken Cumhuriyet döneminde yerini Büyük Doğu, Diriliş, Mavera, Tohum ve Pınar gibi sembolizm odaklı isimleri olan dergilere bıraktığını ifade etti.
Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanımız Doç. Ali Aslan ise, panelde konuşan son isimdi. “Günümüzde Kemalizm ve Post-Kemalizm” başlıklı tebliğinde Doç. Aslan, “Kemalizm” düşüncesinin dünü ve bugününü genel ve kapsayıcı bir değerlendirme içerisinde ele aldı. Doç. Aslan sunumunda, güncel yayınlarda konu edilen Post-Post-Kemalizm tartışmalarına da değindi.
Panelin kapanış konuşmasında moderatör Prof. Halil Berktay, Rektörümüz Prof. Atilla Arkan dahil tüm katılımcılar ve panel konuşmacılarına teşekkür etti. Prof. Berktay, “100. Yılında Cumhuriyet Üzerine Düşünceler” isimli panelin, dönem içerisinde Cumhuriyet’in 100. yılına dair gerçekleştirilecek diğer etkinliklerin başlangıcı telakki edilmesini ifade ederek oturumu sonlandırdı.
